Bài 110
Ưu phụ từ
優婦詞 | Ưu phụ từ |
東鄰家有優人住 | Đông lân gia hữu ưu nhân trú |
夜半優人語優婦 | Dạ bán ưu nhân ngữ ưu phụ |
我亦時常估好官 | Ngã diệc thời thường tố hảo quan |
如何人皆不我惧 | Như hà nhân giai bất ngã cụ |
優婦大怒罵其夫 | Ưu phụ đại nộ mạ kỳ phu |
爾年既老何太愚 | Nhĩ niên ký lão hà thái ngộ |
幸哉昬夜人不識 | Hanh tai hôn dạ nhân bất thức |
人或識之貽妾羞 | Nhân hoặc thức chi di thiếp tu |
世間驚人但有二 | Thế gian kinh nhân đãn hữu nhị |
一能生人一能子 | Nhất năng sinh nhân nhất năng tử |
爾既不能生子人 | Nhĩ ký bất năng sinh tử nhân |
如何人人皆惧爾 | Như hà nhân nhân giai cụ nhĩ |
且也爾家本貧寒 | Thả dã nhĩ gia bản bần hàn |
朝夕排優求一餐 | Triêu tịch bài ưu cầu nhất xan |
排優皇帝且不惧 | Bài ưu hoàng đế thả bất cụ |
何况爾為排優官 | Hà huống nhĩ vi bài ưu quan |
(Tài liệu cụ Hoàng Tạo sưu tầm)
Lời vợ anh phườngchèo
Nhà láng giềngbên đông có anh phường chèo ở trọ
Đang nửa đêm anh ta bảo vợ rằng:
“Ta thường cũng làm quan to luôn,
Tại sao người đời chẳng ai sợ ta cả?”
Người vợ nổi giận mắng anh ta rằng:
“Anh già đời rồi mà sao còn ngu đến thế!
Cũng may lúc này đêm hôm không ai biết
Nếu có người biết thì thiếp cũng xấu hổ lây
Ở đời có hai loại người mà ta phải sợ:
Một hạng cho ai sống thì được sống, một hạng bắt ai chết thì phải chết
Anh đã không cho được ai sống hoặc bắt được ai chết
Thì ai còn sợ đến anh nữa!
Vả nhà anh vốn đói rét
Sớm chiều chèo hát kiếm bữa cơm ăn
Vua phường chèo người ta còn coi vào đâu
Huống chi là quan phường chèo như anh!”
Nguyễn Khuyến tự dịch:
Xóm bên đông có phường chèo (1)trọ
Đương nửa đêm gọi vợ chuyện trò
Rằng: “Ta thường làm quan to
Sao người coi chẳng ra trò trống chi?”
Vợ giận lắm mắng đi mắng lại
Tuổi đã già sao dại như ri (2)
Đêm hôm ai chẳng biết gì
Người ta biết đến thiếp thì khổ thay!
Ở đời hai điều này nên sợ
Sống chết người quyền ở trong tay
Thế mà chàng đã chẳng hay
Còn ai sợ đến phường này nữa chăng ?
Vả chàng vẫn lăng nhăng túng kiết
Cuộc sinh nhai chéo hát qua thì
Vua chèo còn chẳng ra gì
Quan chèo vai nhọ (3) khác chi thằng hề”.
1. Nghe nói nhà thơ lúc làm gia sư ở nhà Hoàng Cao Khải, mắt thấy những kẻ “quyền môn” qua lại cũng giống như những vai vua quan trong phường chèo vậy. Do đó nhà thơ tức cảnh làm bài này để chế giễu
2. Ri có lẽ nhà thơ láy tiếng “ri” của vùng Nghệ Tĩnh. Ri giống như “thế này ở ngoài Bắc. Vì nhà thơ có thời kỳ làm án sát Nghệ An.
3. Vai nhọ: người đóng vai bôi mặt lem nhem, tức vai hề.
Đỗ Đình Tuân dịch thơ:
Anh phường chèo trọ bên đông
Nửa đêm gọi vợ anh chồng thở than:
“Thường ngày tôi cũng làm quan
Người đời không sợ là nguyên cớ gì ?”
Vợ nghe nổi giận tức thì
“Già đời sao vẫn ngu si thế này
Cũng may đêm chẳng ai hay
Hở ra người biết chuyện này hổ tôi
Hai điều đáng sợ trên đời
Là quyền bắt sống, chết người trong tay
Anh không cho sống được ai
Cũng có bắt chết được người nào đâu ?
Vả anh đói rách đã lâu
Sớm hôm chèo hát cháo rau qua thì
Vua chèo còn chẳng ra chi
Quan chèo bôi mặt giống y thằng hề”.
12/12/2014
Đỗ Đình Tuân
0 nhận xét:
Đăng nhận xét