Bài 49
洪州復前韻
復寄答之
槐府西邊晚卜鄰
鮮然一室樂清贫
床頭金劍酬知己
枕畔黄梁夢故人
湖海當年天下士
風流此日省郎身
客程歲暮寒砭骨
最愛冰壺別樣春
阮飛卿
Phiên âm
Hồng châu phúc tiền vận
phục ký đáp chi
Hòe phủ tây biên vãn bốc lân
Tiên nhiên nhất thất lạc thanh bần
Sàng đầu kim kiếm thù tri kỷ
Chẩm bạn hoàng lương mộng cố nhân
Hồ hải đương niên thiên hạ sĩ
Phong lưu sự nghiệp sảnh lang thân
Khách trình tuế mộ hàn biêm cốt
Tối ái Băng Hồ biệt dạng xuân.
Nguyễn Phi Khanh
Dịch nghĩa
Hồng Châu phúc đáp vần bài trước
tôi lại gửi trả lời
Muộn màng chọn chỗ ở về phía tây phủ hòe (1)
Một ngôi nhà thênh thênh vui thú cảnh thanh bần
Gươm vàng đầu giường báo đáp người tri kỷ
Kê vàng bên gối (2) mơ tưởng cố nhân
Hồ hải năm xưa là kẻ sĩ có danh trong thiên hạ
Phong lưu ngày ấy là tấm thân làm quan ở sảnh
Cuối năm trên con đường đất khách khí lạnh thấu xương
Yêu nhất là vẻ xuân riêng của Băng Hồ.
Ghi chú
1.Phủ hòe (hòe phủ): sách Chu lễ có câu: “Tam hòe, tam công vị yên” (Ba cây hòe là ngôi của bậc tam công). Vương Đán truyện trong Tống Sử cũng chép rằng, cha Vương Đán làm Thượng thư binh bộ thị lang có trồng ba cây hòe ở sân và nói con cháu ta tất có người làm đến bậc Tam công. Sau con thứ của ông là Vương Đán làm đến chức Tể tướng. Từ tích này mà Phủ hòe chỉ dinh quan Tể tướng, ở đây là dinh quan Tướng quốc Trần Nguyên Đán.
2.Kê vàng bên gối (chẩm ban hoàng lương): Theo sách Chẩm trung ký, Lư Sinh đời Đường đi thi mãi không đỗ. Một hôm gặp một đạo sĩ ở quán trọ, anh ta tự than thở cảnh cùng khốn của mình. Đạo sĩ đưa cho anh ta một cái gối và bảo gối đầu lên cái gối đó ngủ thì sẽ đạt công danh phú quý. Lư sinh gối đầu nằm ngủ và mộng thấy mình thi đỗ làm quan cực kỳ phú quý, năm người con của mình cũng đều làm quan, hơn mười người cháu của mình đều lấy con gái các nhà danh gia vọng tộc, còn bản thân mình thì sống đến hơn 80 tuổi…Nhưng lúc tỉnh dậy thì thấy nồi kê vàng của nhà hàng nấu lúc anh bắt đầu ngủ vẫn còn chưa chín. Anh ta ngạc nhiên nói “Há đây chỉ là mộng mị ư!”. Đạo sĩ trả lời anh ta là việc đời người đều như vậy cả. Đời sau dùng điển này để nói cảnh vinh hoa phú quý chỉ là hư ảo.
Dịch thơ:
1.
Hòe phủ bên tây chọn ở gần
Một nhà thanh bạch thú thanh bần
Đầu giường gươm bạc đền tri kỷ
Cạnh gối kê vàng mộng cố nhân
Hồ hải xưa là tay lịch thiệp
Phong lưu sau cũng vẻ quan thân
Quê người năm muộn căm căn rét
Riêng mến Băng Hồ đặc biệt xuân.
Nguyễn Đức Vân dịch
2.
Dìa tây hòe phủ ở gần
Thênh thênh một mái thanh bần yên vui
Gươm vàng dành đáp bạn chơi
Kê vàng bên gối mộng người cố nhân
Khi xưa hồ hải xa gần
Phong lưu ngày ấy một chân quan hèn
Cuối năm đất khách lạnh thêm
Vẻ xuân yêu nhất nét riêng Băng Hồ.
Đỗ Đình Tuân dịch
Bài 50
江行次洪州檢正韻
長江滾滾片帆東
海闊天高望莫窮
夾岸船窻青草雨
前沙棹影白蘋風
百年豪傑戰爭地
萬古山河帯礪功
憑仗新詩作圖誌
行觀四海軌文同
阮飛卿
Phiên âm
Giang hành thứ Hồng Châu kiểm chính vận
Trường giang cổn cổn phiến phàm đông
Hải khoát thiên cao vọng mạc đồng
Giáp ngạn thuyền song thanh thảo vũ
Tiền sa trạo ảnh bạch tần phong
Bách niên hào kiệt chiến tranh địa
Vạn cổ sơn hà đới lệ công
Bằng trượng tân thi tác đồ chí
Hành quan tứ hải quỹ văn đồng.
Nguyễn Phi Khanh
Dịch nghĩa
Đi trên sông họa vần của kiểm chính Hồng Châu (1)
Dòng sông cuồn cuộn cánh buồm về đông
Biển rộng trời cao trông không biết đâu là cùng
Cửa sổ thuyền giáp bờ làn mưa trên cỏ xanh
Bóng mái chèo trước bãi cát luồng gioa trên rau tần trắng
Đây là nơi chiến trận của các hào kiệt từ hàng trăm năm trước
Công lao ấy làm cho non sông bền vững lâu dài muôn thuở (2
Xin nhờ bài thơ này làm bức họa đồ ghi lại
Rồi sẽ thấy bốn biển chung một kiểu xe, cùng một thứ chữ. (3)
Ghi chú
1. Hồng Châu : một khu vực hành chính thời Trần-Hồ, thuộc Hải Dương cũ (gồm cả Hải Phòng và Quảng Ninh) Hồng châu kiểm chính chỉ Nguyễn Hán Anh, anh em đồng hao với tác giả.
2. Sau khi diệt Tần phá Sở, thống nhất sơn hà, Hán Cao Tổ phong tước cho công thần.Trong buổi đó Hán Cao Tổ có đọc lời thề rằng: «Dù cho sông Hoàng Hà có hẹp lại như cái dải áo, núi Thái Sơn có nhỏ lại như hòn đá mài, thì nước vẫn vĩnh viễn tồn tại, để lại cho muôn đời con cháu ». Chữ « đới lệ » trong câu thơ của Nguyễn Phi Khanh lấy ý từ điển này. (đới là cái dải áo, lệ là hòn đá mài).
3. Sách Trung dung có câu : « Thư đồng văn, xa đồng quỹ » (Sách cùng viết một thứ chữ, xe cùng một cỡ bánh ». Trong văn học cổ câu này được dùng với nghĩa rộng : chỉ sự văn minh ngang hàng giữa các nước với Trung Quốc, hoặc chỉ sự văn minh thống nhất giữa mọi vùng trong một nước.
Dịch thơ
1.
Sóng dài cuồn cuộn cánh buồm dong
Biển rộng trời cao mắt chẳng cùng
Thuyền lướt cạnh bờ mưa cỏ tốt
Chèo khua trước bãi gió tần rung
Trăm năm hào kiệt trường chinh chiến
Muôn thuở sơn hà dấu kiếm cung
Thơ mới nhớ ghi tranh mấy nét
Xa thư bốn biển sẽ thông đồng.
Đào Phương Bình dịch
2.
Sông dài cuồn cuộn buồm về đông
Biển rộng trời cao tít mắt trông
Thảm cỏ ngoài song mưa ướt ướt
Bãi rau tần trắng gió rung rung
Trăm năm chinh chiến công hào kiệt
Muôn thuở thanh bình vững núi sông
Nhờ áng tranh thơ ghi mấy nét
Nhìn xem bốn biển chữ xe cùng.
Đỗ Đình Tuân dịch
15/4/2012
Đỗ Đình Tuân
0 nhận xét:
Đăng nhận xét